Boek verschijnt zomer 2022: Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog. Kijken - Luisteren - Doorgeven

• Het complete boek over alle luchtwachttorens in Nederland
  
• Militair én wederopbouwerfgoed in historische, landschappelijke en maatschappelijke context
  
• Verhalen, fotografie en inventarisatie van een vergeten verdedigingssysteem uit de Koude Oorlog. 
  

Uitgeverij nai010, 400 pagina's, 500+ beeld, 49,95 euro, verschijnt zomer 2022. Begin 2022 start een voorintekenaanbieding. Wilt u (vrijblijvend) op de hoogte gehouden worden? Vult u dan het contactformulier in. 

Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog geeft een compleet beeld van het landelijke netwerk van luchtwachttorens. Op de torens keken tussen 1950 en 1968 duizenden vrijwilligers in weer en wind uit naar de komst van vijandelijke Russische vliegtuigen, die laag onder de radar verwacht werden.

Een nationaal netwerk dat een taak vervulde binnen de internationale luchtverdediging van West-Europa. Van de bijna 300 objecten zijn er nog 70 bewaard gebleven: betonnen torens, bakstenen uitkijkposten en commandocentra. De door architect Marten Zwaagstra ontworpen betonnen raatbouwtorens vormen architectonische getuigen van de Koude Oorlog. Hun constructie uit prefab beton is typerend voor de wederopbouw in de jaren vijftig. Ook andere met het luchtwachtnetwerk verbonden Koude Oorlogcentra als navigatiestations, kustradarstations, de Zulu-hangar in Soesterberg en de NAVO-commandopost in Maastricht komen in het boek aan de orde.

Lees over de bouw van de betonnen kolossen, over de vrijwillige luchtwachters die in weer en wind op hun posten naar het luchtruim keken en over de vliegtuigen die ze waarnamen. Zie hoe dames van de Luva in de commandocentra de vliegtuigen op de kaart zetten. Een blik over de grenzen brengt vergelijkbare uitkijknetwerken aan het licht aan beide zijden van het IJzeren Gordijn. Met persoonlijke verhalen van ooggetuigen. 

Inclusief catalogus van alle ooit gebouwde torens, posten en commandocentra. Met extra pagina’s over alle nog bestaande torens en andere gebouwen. Rijk geïllustreerd met historische en huidige foto’s en bouwtekeningen.

Over de auteur: Historisch geograaf Sandra van Lochem deed jarenlang onderzoek naar luchtwachttorens. Ze werkt als erfgoedspecialist bij Natuurmonumenten en publiceert regelmatig over Koude Oorlog-onderwerpen, buitenplaatsen en landschappelijk erfgoed.

Koude Oorlog uitkijkdiensten

Netwerk van luchtwachtposten. Bron VPRO/Vizualism/S. van Lochem

Tijdens de Koude Oorlog (1948-1991), hield de dreiging van een Sovjetaanval en een kernoorlog het westen decennialang in zijn greep. Om voorbereid te zijn op een Russische aanval ontstonden in Nederland twee militaire uitkijkdiensten, het Korps Luchtwachtdienst (KLD, 1950, Luchtmacht) en de Mijnenuitkijkdienst (MUD, 1949, Marine). Beide diensten hielden het ‘Russische gevaar’ goed in de gaten.

Post 7T1 Winschoten (Gr). Foto S. van Lochem

 Korps Luchtwachtdienst

Post 8E1 Rossum (Gl). Foto S. van Lochem

Het Korps Luchtwachtdienst (KLD) is opgericht in 1950 en was onderdeel van het Commando Luchtverdediging van de Koninklijke Luchtmacht. Vrijwilligers van het KLD keken over het hele land uit naar laagvliegende vijandelijke indringers. Het KLD bouwde tussen 1951 en 1955 een netwerk van 276 hoge uitkijkposten verspreid over het hele land.

Mijnenuitkijkdienst

MUD Westerschelde. Nationaal Archief

De Mijnenuitkijkdienst (MUD) is opgericht in 1949 als onderdeel van de Koninklijke Marine. Dienstplichtige mijnenwachters van de MUD keken bij haveningangen en langs grote waterwegen aan de kust uit naar de waterzuil (minesplash) van in het water gedropte mijnen. De MUD zette een systeem van circa 245 uitkijkposten op langs vier belangrijke waterwegen.