Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog
Luchtwachters op de uitkijk op luchtwachttoren Benschop, 1954. Foto: Nationaal Archief
Uitkijken tijdens de Koude Oorlog
Tijdens de Koude Oorlog (1948-1991) hield de dreiging van een Sovjetaanval en een kernoorlog het westen decennialang in haar greep.
Om voorbereid te zijn op een Russische aanval ontstonden in Nederland twee militaire uitkijkdiensten. Beide diensten hielden het ‘Russische gevaar’ goed in de gaten.
- Korps Luchtwachtdienst (KLD, 1950, Luchtmacht)
- Mijnenuitkijkdienst (MUD, 1949, Marine)
Beschermen tijdens de Koude Oorlog
Naast de militaire verdediging stond de civiele verdediging. Daarin stond niet het verjagen van de vijand centraal, maar bescherming van en hulp aan de bevolking.
De ABC-dienst van de Bescherming Bevolking bemande een netwerk van meetposten met bijbehorende mini-schuilbunkers, om radioactieve straling te meten.
- ABC-dienst van de Bescherming Bevolking (BB, 1952-1986, civiel)
S-bunker en uitkijktoren Burgh. Foto: Dan de Bruijn
Observatiepost op Vliegbasis Soesterberg. Foto: Sandra van Lochem
Klein spul
Op (voormalige) militaire terrein uit de Koude Oorlog zijn veel kenmerkende gebouwen te vinden. Ook de kleine minder opvallende gebouwtjes vertellen een verhaal.
- Documentovens van de Koninklijke Luchtmacht, Landmacht en Marine (jaren '50-70, militair)
- Kokerschietbanen van de Nationale Reserve (jaren '50-'70, militair)
- Mini-wachtposten van de Koninklijke Luchtmacht (jaren '70-'90, militair)
Luchtwachttoren Warfhuizen. Foto: Sandra van Lochem
Luchtwachttorens
Koude Oorlog erfgoed
Tussen 1950 en 1968 keken vrijwilligers van het Korps Luchtwachtdienst vanaf hoge uitkijkposten in het hele land uit naar de Russen, die laag onder de radar verwacht werden.
Mijnenwachters in Den Helder. Foto: NIMH
Mijnenuitkijkdienst
Koude Oorlog erfgoed
Tijdens de Koude Oorlog stonden mijnenwachters langs vier waterwegen paraat om uit te kijken of Russische vliegtuigen zeemijnen in het water wierpen die havens konden blokkeren.
S-bunker Eede. Foto: Sandra van Lochem
S-bunkers Bescherming Bevolking
Koude Oorlog erfgoed
Tussen 1968 en 1986 had de ABC-dienst van de Bescherming Bevolking de beschikking over kleine schuilbunkertjes. Daarin kon het personeel dat buiten metingen verrichtte schuilen voor radioactieve fall-out.
S-meetpost Oldenborghflat Zeist. Bron: Nationaal Archief
S-posten Bescherming Bevolking
Koude Oorlog erfgoed
De ABC-dienst van de Bescherming Bevolking had tussen 1968 en 1986 een landelijk meetnet voor het meten van radioactieve fall-out. Op honderden hoge plekken stond een S-meetpost met meetapparatuur.
Documentoven op landgoed Wulperhorst. Foto: Sandra van Lochem
Documentovens
Koude Oorlog erfgoed
Documentovens zijn de voorlopers van de de huidige papiervernietigers. Ze werden op Defensielocaties gebruikt om gevoelige documenten te verbranden.
Kokerschietbaan op Fort Nieuwersluis. Foto: Sandra van Lochem
Kokerschietbanen
Koude Oorlog erfgoed
Voor het oefenen met handvuurwapens door vrijwilligers van de Reservekorpsen, zoals de Nationale Reserve en Reserve Rijkspolitie werden in de jaren '50 kokerschietbanen gebouwd.
Wachtpost op Vliegbasis Twenthe. Foto: Sandra van Lochem
Wachtposten
Koude Oorlog erfgoed
Vanaf de jaren '70 werden vooral op vliegbases kleine betonnen wachtposten gebouwd voor observatie en nabijverdediging.
Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog
Het complete boek over alle luchtwachttorens in Nederland! Verhalen, fotografie en inventarisatie van een vergeten verdedigingssysteem uit de Koude Oorlog.
- 400 pagina's en 650 afbeeldingen
- Een eerbetoon aan de bijna 300 torens die in Nederland hebben gestaan én hun vrijwilligers!
Kaarten Koude Oorlog erfgoed
- Kaart Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog van luchtwachttorens.nl
- Kaart Erfgoed uit de Koude Oorlog van Stichting Menno van Coehoorn
