Cuba 1962 In oktober 1962 tijdens de Cubacrisis was de Koude Oorlog was op zijn hevigst. De spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie liep hoog op en de wereld hield de adem in voor een dreigende kernoorlog. De VS ontdekte door spionagevliegtuigen dat Cuba in het geheim (met hulp van de Sovjet-Unie) raketbases voor kernraketten bouwde. De VS reageerde met een zeeblokkade van het eiland Cuba om te voorkomen dat Sovjet-schepen met kernraketten Cuba konden bereiken. De Sovjetschepen koersten richting de Amerikaanse blokkade en de spanning nam toe. Om een kernoorlog te voorkomen kwam het net op tijd tot een compromis tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Cuba ontmantelde de raketinstallaties op Cuba en de VS respecteerde de Cubaanse grenzen en soevereiniteit. Het was kantje boord, bleek achteraf. Een Russische onderzeeër dacht dat de oorlog al was uitgebroken en overwoog nucleaire torpedo's in te zetten. Om de torpedo's af te vuren was toestemming van de 3 hoogste officieren op de onderzeeër nodig. De ondercommandant gaf geen toestemming. Een catastrofale Derde Wereldoorlog was op het nippertje afgewend.

Foto Amerikaanse luchtverkenningsfoto van een lanceerbasis voor ballistische raketten op middellange afstand in San Cristobal in Cuba, op 1 november 1962 tijdens de Cubaanse rakettencrisis. Foto National Archives / John F. Kennedy Library via Wikimedia Commons

Koude Oorlog Weekend Koude Oorlog verleden tijd? Het is alweer ruim drie decennia geleden dat de Koude Oorlog abrupt tot een abrupt einde kwam. Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie (1991) verdwijnt ook de herinnering aan een tijdperk, die voornamelijk in het teken heeft gestaan van de constante dreiging van een alomvattende nucleaire oorlog. Met de zorgwekkende situatie in de Oekraïne is de Koude Oorlog echter weer actueler dan ooit.

Activiteiten Landelijke openstelling van 55 Koude oorlog erfgoed locaties: commandoposten Bescherming Bevolking, atoomschuilkelders, PTT-bunkers, voormalige militaire vliegbases en nog veel meer. Er zijn rondleidingen en activiteiten als fietstochten. Op verschillende locaties maken zendamateurs verbinding met andere Koude Oorlog locaties elders in Nederland alsof we 60 jaar terug gaan in de tijd. Uitgelicht zijn de 11 opengestelde luchtwachttorens. Kijk voor andere locaties op koudeoorlog.nl

Wanneer Zaterdag 22 en/of zondag 23 oktober 2022

Gerestaureerde raatbouw luchtwachttoren uit 1955 met mooi uitzicht over het Groninger Hogeland. Gidsen van Het Groninger Landschap vertellen u alles over het uitkijken naar Russische vliegtuigen tijdens de Koude Oorlog. Met het op ware grootte nagebouwde peiltoestel kun je ervaren wat het is om het luchtruim af te speuren. Bij de toren wordt voor deze gelegenheid een (radio)zendstation ingericht. Een zendamateur zal verbinding maken met andere luchtwachttorens elders in Nederland alsof we 60 jaar teruggaan in de tijd.

Openingstijden Zaterdag 22 en zondag 23 oktober 14:00-16:00 uur. Deze openstelling gaat alleen door bij goed weer of op afspraak: tel. 06-22244838. Entree gratis

Adres Baron van Asbeckweg vlakbij 2, 9963 PC Warfhuizen (Groningen)

Foto Sandra van Lochem

Op de hoogste plek van Gaasterland aan de rand van het Jolderenbos staat de enige overgebleven luchtwachttoren in Friesland. Op de toren keken in de jaren '50 vrijwillige luchtwachters uit naar vijandige vliegtuigen. Bij de toren wordt voor deze gelegenheid een (radio)zendstation ingericht. Een zendamateur zal verbinding maken met andere luchtwachttorens elders in Nederland alsof we 60 jaar teruggaan in de tijd.

Openingstijden Zondag 23 oktober 10:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Huningspaed 2A, 8567 LL Oudemirdum (Friesland)

Foto Sandra van Lochem

Langs de grens, met de oliepompende jaknikkers aan Duitse zijde in het vizier, staat de uit 1954 daterende luchtwachttoren Schoonebeek. Vrijwilliger luchtwachters keken er tot 1964 op uit naar laagvliegende Russen. Na jaren van ruïnevorming is de toren sinds 2019 weer te beklimmen om net als tijdens de Koude Oorlog uit te kijken naar lucht en land. De toren is een provinciaal monument.

Openingstijden Zaterdag 22 en zondag 23 oktober 10:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Portlandweg nabij 1, 7761 KX Schoonebeek (Drenthe)

Foto Henk van Lochem

Waar Maas en Waal elkaar dicht naderen komen enkele generaties verdedigingswerken bijeen. Koude Oorlog luchtwachttoren Rossum uit 1955 staat gemoedelijk op de vestingwal van het begin 19e-eeuwse Fort Nieuw Sint Andries. Op de toren keken tot 1964 vrijwillige luchtwachters van het Korps Luchtwachtdienst met verrekijkers uit naar Russische vliegtuigen, die lager vlogen dan de radar kon waarnemen. Het fort en de toren zijn rijksmonument.

Openingstijden Dagelijks geopend volgens de normale openstellingsregels van Staatsbosbeheer, geen extra activiteiten op 22/23 oktober

Adres Waaldijk/Sluis Sint Andries vlakbij 1, Heerewaarden (Gelderland)

Foto Sandra van Lochem

Stevig gefundeerd op een betonnen kazemat staat luchtwachttoren Strijensas op de Oude Dijk van de Mariapolder. Het uitzicht over de polder en het water van het Hollandsch Diep is nog onaangetast. Op mooie dagen zie je de top van de Erasmusbrug in Rotterdam. Van 1953 tot 1964 speurden vrijwillige luchtwachters hier het luchtruim af naar Russische vliegtuigen. De toren en de bunker zijn gemeentelijk monument. Op zaterdag 22 oktober kan je al je vragen over luchtwachttorens stellen aan auteur Sandra van Lochem van het op 18 oktober verschenen boek Luchtwachttorens uit de Koude Oorlog en aan de gidsen van Oudheidkundige Vereniging "Het Land van Strijen". Met het op ware grootte nagebouwde peiltoestel kun je ervaren wat het is om het luchtruim af te speuren. Een zendamateur zal verbinding maken met andere luchtwachttorens elders in Nederland alsof we 60 jaar terug gaan in de tijd. Ook de NL kazemat uit 1937 is te bezoeken, met gidsen van Bunkerbehoud Dordrecht.

Openingstijden Zaterdag 22 oktober 10:00-17:00 uur. Alleen bij goed weer. Entree gratis. Bereikbaar via de Schenkeldijk in Mookhoek of met de fiets via Strijensas, er is voldoende parkeergelegenheid.

Adres Mariapolder vlakbij 5, Strijensas (Zuid-Holland)

Foto Sandra van Lochem

Luchtwachttoren Scheveningen is een bakstenen luchtwachttoren uit de Koude Oorlog. Bovenop een kunstmatige duintop houdt hij sinds 1954 de wacht over de strandparkeerplaats van het Zwarte Pad. Op de toren speurden vrijwillige luchtwachters met verrekijkers het luchtruim af naar Russische vliegtuigen. Ook schepen op de Noordzee hielden ze in de gaten. In 1964 verloor de toren zijn militaire functie. Sinds 1975 is de toren in gebruik als Meteotoren voor onderzoek naar weerkundige verschijnselen. De toren is nu een gemeentelijk monument.

Openingstijden Zaterdag 22 oktober 12:00-15:00 uur. Entree Gratis

Adres Zwarte Pad, 2586 HZ 's-Gravenhage (Zuid-Holland)

Foto Sandra van Lochem

Luchtwachttoren Maashees staat onopvallend tussen het gebladerte van een bostuin. Dat was jaren ’50 wel anders, toen stak de toren nog met gemak boven het lage kreupelhout uit. Vrij zicht hadden de vrijwillige luchtwachters van het Korps Luchtwachtdienst, die de toren van 1953 tot 1964 bemanden, wel nodig. Op 22 en 23 oktober geven luchtmachtofficieren van de MCMR Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel uitleg over het speuren naar vliegtuigen.

Openingstijden Zaterdag 22 en zondag 23 oktober 11:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Broekweg 2, 5823 AT Maashees (Noord-Brabant)

Foto Maria van Dorst

De opvallende 15 meter hoge betonnen luchtwachttoren is gebouwd in 1953 tijdens de Koude Oorlog. Op de toren keken vrijwillige luchtwachters gewapend met verrekijkers uit naar Russische vliegtuigen. Met het op ware grootte nagebouwde peiltoestel kun je ervaren wat het is om het luchtruim af te speuren. Naast de toren is een ondergrondse mini-atoomschuilkelder. Daarin konden vrijwilligers van de Bescherming Bevolking die op de toren metingen naar kernexplosies verrichten schuilen tegen radioactieve straling in geval van een atoombominslag. De toren is gemeentelijk monument. Ook het schuilbunkertje is te bezoeken. Bij de toren wordt voor deze gelegenheid een (radio)zendstation ingericht. Een zendamateur zal verbinding maken met andere luchtwachttorens elders in Nederland alsof we 60 jaar teruggaan in de tijd. Ook kan je er een alternatieve Berlijnse Muur bekijken, die met jongeren en kunstenaars beschilderd is. En een expositie over de correspondentie tussen Kennedy en Chroesjtsjov tijdens de Cubacrisis, toen een 3e Wereldoorlog net niet van start ging.

Openingstijden Zaterdag 22 oktober 9:00-18:00 uur en zondag 23 oktober 9:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Brieversstraat vlakbij 31A, 4529 GW Eede (Zeeland)

Foto Ronald de Croock

Bouwen op een dijk bespaarde een paar meter materiaal en dus kosten. Daarom kwam luchtwachttoren Nieuw Namen in 1953 op een dijk te staan. Op de toren speurden vrijwillige luchtwachters in de jaren ’50 en ’60 met verrekijkers het luchtruim af naar Russische vliegtuigen. De Koude Oorlog was in volle hevigheid aan de gang. Maar de Russen kwamen niet. In 1968 kreeg de toren gezelschap van een ondergrondse mini-atoomschuilkelder. Hierin konden vrijwilligers van de ABC-dienst van de Bescherming Bevolking die op de toren metingen naar kernexplosies verrichten schuilen tegen radioactieve straling in geval van een atoombominslag. Ook dit schuilbunkertje is te bezoeken.

Openingstijden Zaterdag 22 en zondag 23 oktober 11:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Nieuw-Kieldrechtdijk vlakbij 9, 4568 AS Nieuw Namen (Zeeland)

Foto Sandra van Lochem

Bovenop Fort Pannerden staat een gerestaureerde luchtwachtpost uit de Koude Oorlog. De bakstenen uitkijkpost geeft ook nu een weids uitzicht over het rivierenlandschap van de Waal, de Rijn en het Pannerdensch Kanaal. In het fort is een expositie over het Korps Luchtwachtdienst en de luchtwachters die op dit fort tot 1964 uitkeken naar vliegtuigen. Ook is er een replica van het peiltoestel in de expositie, waarmee luchtwachters het luchtruim afspeurden.

Openingstijden Zaterdag 22 en zondag 23 oktober 11:00-17:00. Normale entreeprijzen museum gelden

Adres Museum Fort Pannerden, Waaldijk 1, 6686 MV Doornenburg (Gelderland)

Foto Sandra van Lochem

Op een Duitse bunker type R612 ligt het laatste restant van de Koude Oorlog luchtwachttoren Hellevoetsluis: het fundament. De luchtwachttoren is in juni 1967 gesloopt maar het fundament is nog zichtbaar. In de bunker wordt een radiozendstation ingericht.Een zendamateur zal verbinding maken met andere luchtwachttorens elders in Nederland alsof we 60 jaar teruggaan in de tijd. In de bunker is een mini tentoonstelling met onder andere een schaalmodel van de bunker met luchtwachttoren te zien.

Openingstijden Zaterdag 22 oktober 10:00-16:00 uur. Entree gratis

Adres Achter Westkade 3, 3221 AV Hellevoetsluis (Zuid-Holland)

Foto Sandra van Lochem